Tên tiếng Hán: 石膏中药
Tên dùng trong đơn thuốc: Thạch cao, Sinh thạch cao (thạch cao sống), Thục thạch cao (thạch cao đã nung chín).
Bào chế: Cho vào cối đá giã thành bột, rây qua, thủy phi bằng nước Cam thảo sống, để lắng đọng, gạn lọc, phơi khô, rây, tán nhỏ, nên dùng sống, không được dùng qua lửa nung.
Tính vị quy kinh: Thạch cao vị cay, tính hơi hàn. Vào ba kinh: phế, vị, tam tiêu.
Công dụng: Thanh vị, giáng hỏa, giải cơ sinh tân dịch, tiêu độc mọc da non.
Bán Thạch cao chất lượng cao như hình, hàng nội địa Trung Quốc. Liên lạc số điện thoại ở trên hoặc gửi email ở phần Liên hệ
Chủ trị:
- Chữa tráng nhiệt (nóng nhiều) ở kinh Dương minh vị, khát nước, phiền táo, nói lảm nhảm, nhức đầu, đau răng, phế suyễn và phát ban, chẩn do vị hỏa gây nên.
- Trong thuốc đan (cao đan) của ngoại khoa thường dùng thạch cao để làm thuốc tiêu độc mọc da non (bạt độc sinh cơ).
Ứng dụng và phân biệt:
- Sau khi nung qua lửa rồi, Thạch cao sẽ tiêu mất đi thành phần có hiệu quả, đồng thời biến tính tuyên thông sơ tán của Thạch cao thành thu liễm. Vì đã mất đi công năng thành nhiệt, cho nên uống trong phải dùng sống.
- Thạch cao vốn là chất đá, không tán nhỏ thì đun không ngấm, vì thế nên đun Thạch cao trước, sôi độ mươi dạo, rồi mới cho những vị thuốc khác vào cùng đun.
- Uống có Thạch cao phải uống ấm, uống từ từ nhiều lần, khiến cho sức thuốc thường ở thượng tiêu và trung tiêu, không để lạnh mát đi lấn xuống dưới, gây ra ỉa chảy (hoạt tiết).
- Sau khi uống thuốc có Thạch cao phải đắp chăn cho thích hợp để làm cho nhiệt ở trong (nội nhiệt) dễ thấu ra ngoài.
- Chất Thạch cao rất nặng, phải dùng nặng tay đến một lạng trở lên mới thu được hiệu quả. Nếu thực nhiệt bốc lên ở bên trong quá mạnh thì thường dùng bốn đến năm lạng hoặc nửa cân (1 lạng = 31,25 gam N.D.).
Kiêng kỵ: người già yếu hư hàn hoặc vị tràng hư nhược sôi bụng đi ngoài thì cấm dùng.
Liều lượng: Năm đồng cân đến một lạng trở lên.
Bài thuốc ví dụ: Bài Bạch hổ thang (Thương hàn luận phương) chữa bệnh thuộc kinh Dương minh, phát nhiệt, phiền táo nhiều, nóng nhiều, mồ hôi ra nhiều, mạch hồng đại.
Thạch cao sống, Tri mẫu, Ngạnh mễ,(gạo tẻ), Trích cam thảo, sắc Thạch cao trước, cho các vị thuốc khác, vào sau bỏ bã, uống ấm.
Tham khảo: Thạch cao đã nung rồi chỉ có thể dùng chế với đậu phụ, hoặc dùng để thu miệng nhọt thuộc ngoại khoa, và làm nguyên liệu bó bột nẹp ở ngoài.
Theo: Đông dược thiết yếu – Viện Nghiên Cứu Trung Y
Bộ Y tế nước Công hòa Nhân Dân Trung Hoa
Người dịch : Lương y Trần Văn Quảng
Hiệu đính : Lương y Vũ Xuân Quang
Trung Ương Hội Đông Y Việt Nam
