Tên dùng trong đơn thuốc: Thiềm tô.
Phần cho vào thuốc: Lấy nhựa ở tuyến dưới tai và tuyến da của con cóc.
Bào chế: Nếu sử dựng nhựa Cóc thì phâi lấy sữa người hòa loãng ra. Nếu muốn tán bột, phải để lên hòn ngói nướng sấy cho khô giòn, nếu không thì không thể tán được.
Tinh vị quy kinh: Vị cay, tính ôn. Vào kinh vị.
Công dụng: Tan sưng giải độc.
Chủ trị: Thiềm to uống trong chữa hậu bối nhọt đầu đinh, ung nhọt, đau họng. Dùng ngoài tiêu độc, mũi ngửi để hắt hơi.
Ứng dụng và phân biệt: Cóc sinh ở các vùng sông hồ ao đầm, dưới tai và tuyến da tiết ra chất nước trắng gọi là Thiềm tô – nhựa Cóc. Da trên mình Cóc gọi là thiềm bì – da Cọc. Nhựa cóc có thể đánh bật được, tà phong hỏa nhiệt độc ra ngoài, phần nhiều thường dùng trong các đơn thuốc chữa các bế chứng và cấp cứu (bế chứng là hôn mê, hàm răng cắn chặt, nắm tay, đờm dãi tắc lại, Hiện tượng nhiệt là dương bế, hiện tượng hàn là âm bế N.D). Da cóc chữa trẻ em cam tích, vì nó đi vào Dương minh để tiêu tích trệ, là vị thuốc thường dùng trong các bài thuốc cam tích.
Kiêng kỵ: Nếu không phải chứng thực thì kiêng dùng, chế thành thuốc viên hoặc bột uống trong chỉ nên dùng liều lượng ít. Kiêng không để nhựa cóc bắn vặo mắt.
Liền lượng: 2 ly đến 5 ly (ly = 1/10 của phân hoặc 1% của” đồng cân).
Bài thuốc ví dụ: Bài Thiềm tô hoàn (Chững trị chuẩn thằng phương) chữa đinh hoàng và các nhọt độc (Đinh hoàng là một loại nhọt đinh độc đã nhiễm vào phần huyết, thường có các triệu chứng hôn mê, sốt cao, nôn mửa, trên da có những nốt máu ứ tụ hoặc từng quầng tụ lại, hoặc toàn thân vàng ra N.D).
Thiềm tô, Kinh phấn, Xuyên ô, Liên hoa nhụy (nhụy sen), Chu sa, Nhũ hương, Một dược, Xạ hương, cùng tán thành bột nhỏ, trộn với hồ làm viên, to bằng hạt đậu Hà Lan, mỗi lần uống một viên, bệnh nặng uống hai viên, uống với rượu nóng cho ra mồ hôi.
Tham khảo: Cách lấy nhựa Cóc; cho những thứ cay như củ tỏi, hồ tiêu vào trong miệng cốc, trên mình cóc sẽ tiết ra nhựa trắng, dùng nan tre cạo lấy nhựa, trộn với bột nặn thành bánh phơi khô trong râm để dùng. Hoặc lấy tay bóp vào xương mi, rồi dừng móng tay cạo lấy nhựa cũng được.
Theo: Đông dược thiết yếu – Viện Nghiên Cứu Trung Y
Bộ Y tế nước Công hòa Nhân Dân Trung Hoa
Người dịch : Lương y Trần Văn Quảng
Hiệu đính : Lương y Vũ Xuân Quang
Trung Ương Hội Đông Y Việt Nam
