Tên dùng trong đơn thuốc: Tử tô, Tô diệp, Tử tô diệp, Đới diệp tô ngạnh, Tô tử.
Phần cho vào thuốc: Lá hoặc toàn cây.
Bào chế: Lấy Tô dỉệp cả cành non bỏ tạp chất, thái ra mà dùng, Tô ngạnh loại bỏ vỏ ngoài và cành nhánh non, ngâm vào nước ủ mềm thái phiến vát, phơi khô để dùng.
Tính vị quy kỉnh: Vị cay tính ôn, Vào hai kinh phế, tỳ.
Công dụng: Phát tán phong hàn, lý khí (chữa khí trệ, khí nghịch), sơ thông, giải được độc của cá cua.
Bán vị thuôc Tử tô tử chất lượng như hình liên hệ số điện thoại trên
Chủ trị:
- Các chứng thương phong cảm mạo, sợ lạnh, sốt nóng, ngạt mũi, ho.
- Trọc khí hàn tà xâm phạm vào vị, ngực bứt rứt khí trương, hay ợ hơi,
- Trúng độc cá cua đến nỗi ngực đầy bứt rứt, nôn oe, có thể chỉ dùng một vị thuốc này.
Ứng dụng và phân biệt:
- Tử tô diệp chủ trị phát tán phong hàn, thiên đi về phổi, đồng thời thường phối hợp sử dụng với thuốc giải bỉểu khác. Tô ngạnh nặng về lý khí kiêm an thai. Tô tử hay về giáng khí, là thuốc tiêu đàm chữa ho.
- Tử tô diệp (lá tía tô) mặt trái đều màu tía, tạp Tô diệp (lá tía tô tạp) màu xanh xám.
Kiêng kỵ: Nếu người âm hư hàn nhiệt, hoặc nóng trong mồ hôi ra nhiều và không phải ngoại cảm phong hàn, kiêng dùng.
Liều lượng: từ 1 đồng đến 3 đồng cân (3 gam – 9 gam).
Bài thuốc ví dụ: Bài Hương tô ẩm (Bài thuốc trong Thái Bình Huệ dân hòa tễ cục phương). Chữa tứ thời cảm mạo, nhức đầu, sốt nóng, hoặc kiêm nội thương, vùng ngực đầy ách, ợ hơi, sợ ăn uống.
Hương phụ, Tử tô, Trần bì, Cam thảo, Sinh khương, Hồng táo. Những vị thuốc trên dùng nước sôi ngâm để uống, chia làm hai lần.
Theo: Đông dược thiết yếu – Viện Nghiên Cứu Trung Y
Bộ Y tế nước Công hòa Nhân Dân Trung Hoa
Người dịch : Lương y Trần Văn Quảng
Hiệu đính : Lương y Vũ Xuân Quang
Trung Ương Hội Đông Y Việt Nam
