Tên dùng trong đơn thuốc: Đậu xị, Đạm đậu xị, Hương đậu xị, Sao đậu xị.
Tên tiếng Hán: 淡豆豉
Phần cho vào thuốc: Hạt (hột).
Bào chế: Lấy đậu đen sạch và nước thuốc đã sắc xong của bài “Thanh ôn giải độc thang” (hoặc thuốc phát tán khác cũng được), cả hai thứ này cùng nấu lên hoặc hấp chín, để hơi nguội, trộn với cỏ Thanh hao, cho vào trong ang sành hoặc thùng gỗ, ủ đến khi nào lên men toàn bộ thì lấy ra phơi khô để dùng.
Tính vị quy kinh: Đạm đậu xị vị đắng, tính hàn. Vào hai kinh phế, vị.
Công dụng: Tuyên thông phát hãn, thanh thấu thấp nhiệt.
Bán đạm đậu xị chất lượng cao như hình. Liên lạc số điện thoại ở trên
Chủ trị:
- Đậu xị cùng dùng với Thông bạch (hành củ), có thể chữa ngoại cảm phong hàn, sốt nóng không ra mồ hôi.
- Đậu xị cùng dùng với Chỉ tử, có thể chữa phong nhiệt, phiền nhiệt (nóng bứt rứt buồn bực) không ra mồ hôi.
Ứng dụng và phân biệt: Đậu xị dùng để chữa sốt nóng ở phần khí thuộc phong nhiệt. Mầm (giá) khô đậu nành chữa sốt nóng ở cơ biểu (ngoài da) thuộc phong hàn. Mầm (giá) khô đậu thanh thủy (Thanh thủy đậu có thể là Thanh tiểu đậu ? – Thanh đậu – lục đậu = Đậu xanh N.D) dùng để chữa sốt nóng do thấp nhiệt uất kết.
Kiêng kỵ: Người không phải cảm mạo thực tà mà biểu hư tự ra mồ hôi thì cấm dùng.
Liều lượng: Đậu xị 2 đồng cân đến 4 đồng cân, mầm Đậu nành 1 đồng cân đến 3 đồng cân, mầm Đậu thanh thủy 3 đồng cân đến 6 đồng cân (một đồng cân tương đương 3 gam)
Bài thuốc ví dụ: Bài Chi tử xị thang (bài thuốc trong Thương hàn luận) chữa chứng thương hàn sau khi đã dùng phương pháp hãn (cho ra mồ hôi), thổ (cho thổ ra), hạ (cho tả hạ, đi ngoài), bị hư phiền không ngủ được, thậm chí lẫn lộn vật vã, trong tâm ảo não buồn phiền, hoặc sau khi tả hạ mạnh mình nóng không rứt, trong tâm đau.
Chi tử, Hương xị, sắc trước Chi tử, rồi sau cho Hương xị vào cùng đun, bỏ bã uống ấm.
Tham khảo: Đậu xí, mầm Đậu nành, mầm Đậu thanh thủy đều dùng bằng Đậu đen to để chế ra.
Theo: Đông dược thiết yếu – Viện Nghiên Cứu Trung Y
Bộ Y tế nước Công hòa Nhân Dân Trung Hoa
Người dịch : Lương y Trần Văn Quảng
Hiệu đính : Lương y Vũ Xuân Quang
Trung Ương Hội Đông Y Việt Nam
