Tên tiếng Hán: 青蒿
Tên dùng trong đơn thuốc: Thanh hao, Hương thanh hao, Thuần thanh hao, Thanh hao ngạnh.
Phần cho vào thuốc: Toàn Thảo.
Bào chế: Lấy cả cây Thanh hao tươi chọn bỏ tạp chất, thái khúc, phơi khô là được.
Tính vị quy kinh: Thanh hao vị đắng, tính hàn. Vào hai kinh can, đởm.
Công dụng: Đi suốt tới tà uẩn phục ở trong xương, chữa nhiệt còn đọng lại mà chưa rõ nguyên nhân.
Chủ trị:
- Thanh hao khí thơm, vị đắng, tính hàn, có thể sơ thông phát tiết nhiệt tà ở trong xương thuộc phần âm, từ trong tới ngoài, chữa lao nhiệt, nóng âm ỉ trong xương (cốt chưng lao nhiệt) và nóng từ âm phận đến, chiều nóng sáng lạnh, thiên về hư nhiệt thuộc chứng sốt rét (ngược tật).
- – Phát nhiệt mà nguyên nhân không rõ, như biểu, như lí, như hư, như thực, nhiệt tà cứ dai dẳng, tuy có rút nhưng không hết.
Ứng dụng và phân biệt: Phát nhiệt thuộc phần khí ở cơ biểu, ngoài sờ rất nóng, nhiệt tà ở tầng nông, có thể dùng Cát căn. Nếu phát nhiệt ở phần âm nóng trong xương, ngoài sờ không nóng lắm, tà ở tầng sâu, nên dùng Thanh hao để dẫn tà từ phần âm và phần khí ra ngoài
Kiêng kỵ: Tỳ vị hư hàn, phần âm không nhiệt thì kiêng dùng.
Liều lượng: Một đồng năm phân đến ba đồng câm
Bài thuốc ví dụ: Bài Thanh hao miết giáp thang (Ôn bệnh điều biện phương) chữa chứng sốt rét (ngược tật), chiều nóng, sáng sớm mát thuộc dạng ôn bệnh, ra mồ hôi, khát nước.
Thanh hao, Miết giáp (mai ba ba) Tế sinh địa, Tri mẫu, Mẫu đơn bì, năm bát nước lã, sắc lấy hai bát, chia làm hai lần uống.
Tham khảo: Công dụng của Thanh hao chủ yếu là thơm, rồi mới đến xanh. Hương thơm thực vật trong thuốc đắng hàn chiếm nhiều, vị thuốc khác tươi thì thơm đậm, ngát, khô héo thì hết thơm, riêng Thanh hao càng khô thì thơm càng trội. Vị thuốc khác còn tươi thì xanh, héo thì vàng, riêng Thanh hao đến khi khô héo, cành và hột đều xanh, vả lại hương thơm mát chứ không đậm, nhàn nhạt mà lại tỏa xa.
Theo: Đông dược thiết yếu – Viện Nghiên Cứu Trung Y
Bộ Y tế nước Công hòa Nhân Dân Trung Hoa
Người dịch : Lương y Trần Văn Quảng
Hiệu đính : Lương y Vũ Xuân Quang
Trung Ương Hội Đông Y Việt Nam
