Tên tiếng Hán : 硫磺
Tên dùng trong đơn thuốc: Thạch lưu hoàng, Sinh lưu hoàng, Chế lưu hoàng, Thiên sinh hoàng.
Bào chế: Dùng ở ngoài thì tán nhỏ. Uống trong thì cho vào nồi cùng đun với đậu phụ, khi nào đậu phụ thành màu đen là được, bỏ đậu phụ đi, lấy một cái chậu để đựng nước, trên châu đặt cái rây, đổ nước lưu hoàng đã tan ở trong nồi vào rây, nước chảy xuống chậu thành những hạt nhỏ, gọi là ngư tử hoàng (như trứng cá).
Tính vị quy kinh: Vị chua, cay, tính ôn. Vào hai kinh thận, tâm bào lạc.
Công dụng: Bổ thận hỏa để trợ nguyên dương, nhuận đại tràng để khai thông bí kết do hàn tà (hàn kết), dùng ở ngoài có hiệu quả sát trùng.
Chủ trị:
- Thạch lưu hoàng Chữa dương khí đột nhiên bị tuyệt, âm độc thương hàn, móng tay chân xanh ngắt hàn tả kéo dài, tỳ thận hư hàn và các chứng hư lao trúng hàn, lãnh lỵ (lỵ hàn tính), đau lạnh chân tay lạnh toát (quyết nghịch), đồng thời mặt đỏ gay do dương khí bốc lên (đới dương), sáu mạch vô lực, hư hỏa bốc lên, dương bị âm cách.
- Chữa đại tiện bị kết do hàn, bụng thích đắp nóng, đại tiện bí kết do hàn tà tích lại lâu ngày.
- Dùng bên ngoài có thể sát được các loại trùng độc của chứng ghẻ lở và ngứa ghẻ có trùng ở vùng hạ bộ.
Ứng dụng và phân biệt: Thạch lưu hoàng (lưu huỳnh) là chất thiên nhiên có chia ra năm màu: xanh, vàng, đỏ, trắng, đen. Loại màu vàng óng ánh là quý. Còn một loại khác nữa là thổ lưu hoàng, cay, nóng, tanh hôi, chuyên dùng để sát trùng, chỉ có thể dùng bên ngoài chữa ghẻ lở, không được uống.
Kiêng kỵ: Âm hư dương thịnh và đại tiện bị kết thuộc nhiệt thì cấm dùng.
Liều lượng: uống trong từ năm phân đến 2 đồng cân. Dùng bên ngoài không kể.
Bài thuốc ví dụ: Bài bán lưu hoàn (Phổ tế phương), chữa chứng huyễn, tịch (Huyễn: hai bên rốn nổi gân xanh, có khi đau hoặc kỳ Tịch: Khối tích tụ ở hai mạn sườn, bình thường không thấy, khi đau sờ vào mới cảm thấy có vật gì đó. Nguyên nhân do ăn uống thất thường, tỳ vị tổn thương ớn đớm lạnh kết tụ khí huyết tương tranh, kết lại mà thành bệnh, N.D.) Chân khí bị hàn tà (lãnh khí) bí kết do hàn (lãnh bí), bí kết do hư nhược (hư bí).
Bán hạ, Lưu hoàng cùng tán nhỏ, cho bột mỳ vào giã đều trộn nước làm viền to như hạt đậu xanh, mỗi lần uống một đồng cân
Tham khảo: Mệnh môn hỏa suy, uống Nhục quế, Phụ tử không bổ được, phải uống lưu hoàng để bổ.
Theo: Đông dược thiết yếu – Viện Nghiên Cứu Trung Y
Bộ Y tế nước Công hòa Nhân Dân Trung Hoa
Người dịch : Lương y Trần Văn Quảng
Hiệu đính : Lương y Vũ Xuân Quang
Trung Ương Hội Đông Y Việt Nam