Tên tiếng Hán: 黄芪
Tên dùng trong đơn thuốc: Hoàng kỳ, Miên hoàng kỳ, Thượng hoàng kỳ, Mật trích hoàng kỳ (Hoàng kỳ tẩm với mật rồi sao), Thanh trích hoàng kỳ (Hoàng kỳ nhúng nước nướng hoặc sao), Sinh hoàng kỳ (Hoàng kỳ sống), Sinh hoàng kỳ bì.
Phần cho vào thuốc: Gốc rễ.
Bào chế: Chọn sạch tạp chất, bỏ đầu cuống, rửa sạch rồi ủ cho mềm, thái phiến phơi khô để dùng, hoặc tẩm mật sạch để dùng.
Tính vị quy kinh: Vị ngọt, tính hơi ôn. Vào hai kinh tỳ, phế.
Công dụng: Giữ vững phần biểu, bổ khí.
Bán Hoàng kỳ chất lượng cao như hình, hàng nội địa Trung Quốc. Liên lạc số điện thoại ở trên
Chủ trị: Hoàng kỳ dùng sống giữ vững được lớp bì biểu hay tự ra mồ hôi, thúc ung nhọt tiêu mủ và thủy thũng (phù nề) ở bì phu. Dùng trích thì bổ được chính khí của tỳ phế, thanh khí (khí thanh túc) hạ hãm và các chứng thuộc chân khí hư huyết thoát.
Ứng dụng và phân biệt:
- Vị thuốc này có phân biệt dùng sống, dùng trích và chỉ dùng riêng phần vỏ như: Hoàng kỳ sống nặng về chứa phần biểu đạt tới bì phu, thu được mồ hôi, giữ vững phần biểu (liễm hãn cố biểu), là vị thuốc chủ yếu chữa ung nhọt đã vỡ, và vỡ lâu ngày chưa khỏi có tác dụng tiêu mủ lên da non. Trích hoàng kỳ chủ đi vào phần lý mà bổ trung ích khí, có thể trợ tỳ sinh huyết, thuộc loại thuốc bổ ích khí hư nói chung của nội khoa. Còn về Hoàng kỳ bì (vỏ Hoàng kỳ), người ta lấy bì để đạt tới bì phụ, chữa bệnh như hư nhược ra mồ hôi (hư hãn) hoặc ung nhọt ở bì phu, hiệu lực càng mạnh.
- Nhân sâm và Hoàng kỳ đều là thuốc bổ khí, song Nhân sâm bổ khí lại kiêm dưỡng âm, giữ lại mà không đi, người bị chân khí hư nhược sắp hạ thoát thì nên dùng. Còn Hoàng kỳ bổ khí lại kiêm phù dương, đi mà không giữ lại chân khí hư sắp thoát ra ngoài thì có thể dùng được.
Kiêng kỵ: Ngoài có biểu tà mà trong có tích trệ hoặc dương thịnh âm hư thì kiêng dùng.
Liều lượng: Từ 2 đồng cân đến 5 đồng cân, khí nặng nhất có thể dùng từ 1 lạng đến 4 lạng.
Bài thuốc ví dụ: Bài Ngọc Bình phong tán (Thế y đắc hiệu phương) chữa phong tà lai rai mãi không tán và phần vệ hư nhược mồ hôi cứ vã ra không cầm được.
Hoàng kỳ, Bạch truật, Phòng phong, cùng tán nhỏ hòa với rượu ngon mà uống, hoặc lấy gừng, táo sắc với nước mà uống với thuốc.
Tham khảo: Hoàng kỳ là vị thuốc rất hay (thánh dược) của những người bị ung nhọt. Ung nhọt ở đây là nói về ung nhọt đã vỡ mủ lâu ngày không khỏi.
Theo: Đông dược thiết yếu – Viện Nghiên Cứu Trung Y
Bộ Y tế nước Công hòa Nhân Dân Trung Hoa
Người dịch : Lương y Trần Văn Quảng
Hiệu đính : Lương y Vũ Xuân Quang
Trung Ương Hội Đông Y Việt Nam
