Tên tiếng Hán: 五味子
Tên dùng trong đơn thuốc: Ngũ vị tử, Bắc ngũ vị tử, Trích ngũ vị tử.
Phần cho vào thuốc: Hột.
Bào chế: Rửa sạch, sấy khô, dùng sống, tẩm mật sao hoặc chế vào dấm để dùng.
Tính vị quy kinh: Ngũ vị tử vị chua, tính ôn. Vào hai kinh phế thận.
Công dụng: Liễm phế tư thận, Sinh tân dịch, Sáp tinh.
Bán Ngũ vị tử chất lượng cao như hình, hàng nội địa Trung Quốc. Liên lạc số điện thoại ở trên hoặc gửi email ở phần Liên hệ
Chủ trị: Chữa ho suyễn thở gấp, di tinh hoạt tả, ra mồ hôi trộm và tự ra mồ hôi và các chứng suy nhược mất ngủ.
Ứng dụng và phân biệt:
- Vị thuốc này có đủ năm vị, quả thì đắng cay, vỏ thì ngọt chua,vỏ và hột đều hơi mặn. Tuy đặt tên là Ngũ vị, nhưng trong năm vị duy có vị chua là nhiều, rồi đến đắng, ngọt mặn lại ít hơn nữa, cho nên điều trị chủ yếu cũng ở công hiệu toan liễm (chua hay liễm lại). Phàm các chương khí huyết hao tán thoát kiệt, biểu lý không có tà, đều có thể dùng với thuốc bổ. Người thuộc phế thận hư, dùng càng thích hợp.
- Trâu – Chú nói:”Ngũ vị tử thu dương khí ở trong âm, phải kết hợp dùng với Phụ tử Càn khương; thuâm khí phải kết hợp dùng với Địa hoàng, A giao; Thu dương trong dương, Phải kết hợp dùng với Long cốt, Mẫu lệ. Điều này nói rõ vị chua hay thu liễm khí của phế thận, thích hợp với cơ thể hư nhược.
Kiêng kị: Nếu bên ngoài còn tà ở biểu, trong có thực nhiệt, và chứng sởi mới mọc đều cầm dùng.
Liều lượng:Năm phân đến tám phân.
Bài thuốc ví dụ: Bài Sinh mạch tán (Thiên Kim phương) chữa mùa hè bị cảm nắng, ra nhiều mồ hôi, khát nước, bệnh nguy kịch, mạch tuyệt.
Nhân sâm, Mạch môn đông, Ngũ vi tử, cùng tán nhỏ, cho nước vào sắc lên, uống ấm.
Tham khảo: Ngũ vị tử chia ra sản phẩm của hai miền Nam, Bắc. Trồng ở Miền Nam màu đỏ gọi là Nam ngũ vị tử, trồng ở miền Bắc màu đen gọi là Bắc ngũ vị tử, nhiều thịt có lực. Nếu cho vào thuốc tư bổ, thì dùng loại trồng ở miền Bắc là tốt.
Theo: Đông dược thiết yếu – Viện Nghiên Cứu Trung Y
Bộ Y tế nước Công hòa Nhân Dân Trung Hoa
Người dịch : Lương y Trần Văn Quảng
Hiệu đính : Lương y Vũ Xuân Quang
Trung Ương Hội Đông Y Việt Nam
